Böndin į veršbólguna meš breyttu peningakerfi.

 

Eitt mikilvęgasta samfélagsverkefniš er aš rįšast aš rótum veršbólguvandans.  Ķ grunninn er žetta ķ fyrsta lagi ašskilnašur višskipta- og fjįrfestingabanka og ķ öšru lagi gerbreyttir starfshęttir višskiptabankanna eftir ašskilnašinn. 

Ķ febrśar 2013 kom gott veršbólguskot žannig aš gamla sagan višheldur sér ma. meš ótķmabęrri og vondri hękkun verštryggšra hśsnęšislįna.  Viš erum sem sagt enn og įfram aš kljįst viš of mikla veršbólgu hér į landi sem mį aš hafi veriš aš jafnaši um 6% į tķmabilinu frį 2009 til 2013.  Tķšrędd veršbólgumarkmiš Sešlabanka Ķslands eru 2,5%

En hver er helsta įstęša veršbólgunnar į Ķslandi?  Gjaldmišilinn féll mikiš įr įrunum 2007 og 2008 en hann hefur žó haldiš sér eša öllu heldur veriš haldiš į svipušu róli frį žvķ 2009 žegar einn bandarķkjadalur fór yfir 120 ISK.  Gjaldmišilinn styrktist reyndar lķtillega įriš 2011 en hefur haldiš sér yfir 120 ISK fyrir USD nś į annaš įr.  Svariš viršist žvķ ekki liggja ķ breytingum gjaldmišils gagnvart erlendum myntum.

Ef viš lķtum okkur nęr er aušvelt aš greina vandann.  Ótamin peningamyndun ķ višskiptabönkunum er verulegur žįttur ķ hagsveiflum hér į landi.  Peningaprentun įn innistęšu žżšir bara veršbólga, žaš hefur sannast ķ gegnum įrin hjį fjölda žjóša.  Hér į landi eru ķ raun litlar eša engar hömlur į stöšugri peningamyndun innan višskiptabanka og žaš sem verra er aš hagur žeirra liggur ķ peningaprentun vegna myntslįttutekna og um leiš meš žvķ aš skapa veršbólgu ofan į verštryggšu jafngreišslu śtlįnin, vextir į vexti ofan.  Peningar eru framleiddir śr engu meš bókhaldsfęrslum ķ hvert skipti sem śtlįn eiga sér staš og jafnvel žegar viš notum debetkortiš okkar.  Okkar litla žjóš og sį hagvöxtur sem viš bśum viš nęr engan veginn aš halda ķ viš žessa aukningu į peningamagni sem hefur įtt sér staš undanfarin įr.  Žį mį nefna aš Bandarķkjamenn eiga einnig viš sama myntslįttuvandamįl frjįlsu višskiptabankanna aš strķša, sś aušuga žjóš sem er hętt aš rįša viš eigin skuldavanda.

Peningamagn

Til žess aš koma böndum į žessa peningamyndun innan višskiptabankanna žarf žjóšarsįtt um breytingar į bankakerfinu hjį okkur.  Žetta er nżstįrleg ašferš sem byggir ma. į gömlum kenningum Irving Fisher (1936) žar sem leitaš er aftur til upphafstķma bankastarfsemi, žar sem ekki var lįnaš śt śr bönkunum nema innistęša vęri fyrir śtlįnum.  Fjįrfestingabankar sęju um ašra fjįrmįlastarfsemi en hefšbundna bankastarfsemi višskiptabankanna.

Žaš er einmitt sś lausn sjónum er beint aš hér.  Ašferšin er kölluš į fagmįli aš skipta śr brotahlutakerfi yfir ķ heildarhlutakerfi žar sem peningamyndun er ašskilin frį śtlįnastarfsemi.  Višskiptabankarnir koma ekki til meš aš hafa į höndum óbundna innreikninga heldur liggja žeir peningar ķ Sešlabanka Ķslands.  Žaš er svipaš og aš setja peninga ķ bankahólfi įn įvöxtunar.  Žaš žżšir aš svokölluš 100% bindiskylda veršur sett į allar lausar innstęšur.  Višskiptabankarnir geta sķšan bošiš skammtķmalįn meš žvķ aš nota bundna innlįnsreikninga til žess aš endurlįna žaš fé sem žeim er treyst fyrir af višskiptamönnum žeirra.  Allar įkvaršanir um magn peningamyndunar yrši ķ höndum sérstakrar óhįšrar nefndar į vegum Sešlabanka Ķslands sem męti reglulega žörf į peningamyndun ķ landinu.  Myntslįttuhagnašurinn že. mismunurinn į kostnaši viš peningaprentun og virši tilbśinna peninga, auk vaxta kęmi žvķ ķ hlut Sešlabankans  en hann getur veriš į bilinu 0,3% til 1,5% af landsframleišslu.  Žennan hagnaš mį nota ma. til žess aš greiša nišur erlendar skuldir žjóšararinnar eša til frekari uppbyggingar į grunnžjónustunni.

Helstu kostir žessa kerfis er aš ekki veršur žörf į innistęšutryggingasjóši žar sem bankaįhlaup veršur ekki lengur mögulegt, myntslįttuhagnašur liggur hjį rķkinu eins og fyrr er komiš inn į, og peningamagni veršur stjórnaš ķ samręmi viš hagvöxtinn og böndum yrši komiš į stjórnlausa fśnun į innvišum fjįrmįlakerfisins sem į sinn žįtt ķ aš skapa tķšar hagsveiflur ķ kerfinu.  Žessi einfalda breyting yfir ķ heildarforšakerfi getur lękkaš rķkisskuldir um hundruši milljarša, dregiš śr veršbólgu, lękkaš vexti og dregiš śr skuldasöfnun almennings og fyrirtękja. Įhęttan er lķtil žvķ ekki er erfitt aš taka upp nśverandi kerfi ef žessar ašgeršir skila ekki tilętlušum įrangri.

 


Stjórnandi eša leištogi

Ég sat fyrir framan Imbann og hlustaši į Geir Haarde ķ Silfri Egils ķ dag sunnudaginn 14. september.  Į Geir hafa veriš bornar žęr sakir aš forusta Sjįlfstęšisflokksins sé slök og aš ekkert sé gert ķ efnahagsmįlum. 

Geir varšist žessum įsökunum fimlega ķ fyrstu en missteig sig sķšan žegar leiš į.  Žaš geršist žegar hann śtlistaši hvaš hann vęri aš vinna aš stórum mįlum ķ Stjórnarrįšinu, žar vęri mikiš aš gera og aš hann mętti ekkert vera aš žvķ aš hugsa um hvaš fólki finnist um efnahagsmįlin.  Žaš vęri jś veriš aš vinna höršum höndum aš žeim mįlum leynt eša ljóst.

Žarna kom ķ ljós aš Geir er stjórnandi og örugglega góšur sem slķkur.  En hann missteig sig į leištogahlutverkinu.  Žaš skiptir öllu mįli fyrir leištoga hvaš fólki finnst og hver umręšan er ķ žjóšfélaginu.  Svo ég beri žetta saman viš Davķš aš žį virtist hann ętķš skynja um hvaš umręšan ķ žjóšfélaginu snérist og koma vel undirbśinn ķ vištöl og fį bylgjuna meš sér.  Žaš er einfaldlega munurinn į stjórnanda og leištoga.  Žess vegna sigraši hann kosningarnar öll žessi įr.  Menn lęra ekki aš verša leištogar.  Žaš er hęfileiki sem innifelur ķ sér karisma og tilfinningu fyrir žvķ hvernig į aš LEIŠA žjóšina ķ gegnum sśrt og sętt.

Stjórnanda og leištoga er hęgt aš lķkja saman viš bókara og višskiptafręšing.  Bókarinn hugsar ķ einu įri že aš gera upp įriš og skoša śtkomuna.  Višskiptafręšingurinn skošar nśvirši af fimm įra fjįrfestingu fyrirtękisins mtt fyrirliggjandi fyrirętlana. 

Stjórnandinn stżrir fyrirtęki og er upptekinn af žeirri einingu sem hann stżrir og lķtur ekki śt fyrir hana.  Leištoginn vinnur aš žvķ aš leiša stjórnendur og starfsmenn ķ fyrirtękinu meš sér aš fyrirfram skżrum markmišum.

Einhvern veginn sat ég eftir meš žessar skilgreiningar ķ höfšinu aš žęttinum loknum og var leišur yfir žeim.  Geir ętti aš lķta śt fyrir Stjórnarrįšiš og einbeita sér aš žvķ aš leiša fólkiš ķ landinu, sem kaus hann sem leištoga en ekki eingöngu sem stjórnanda ķ Stjórnarrįšinu, ma. ķ gegnum žį kjararżrnun og vonandi žjóšarsįtt tengda žeim, sem framundan eru hjį okkur Ķslendingum į nęstu misserum.


Kaup OR į HS

Ég hef undanfariš velt fyrir mér tilgangi Orkuveitu Reykjavķkur ķ hlutakaupum į Hitaveitu Sušurnesja.  Fyrst keyptu žeir um 15% og nś aftur 15% af Hafnarfjaršarbę.  Seinni 15% kaupa žeir į 7 milljarša, hlut sem er metinn į um 5 milljarša.  Ég man ekki hvaš žeir gįfu fyrir fyrri 15% en sjįlfsagt einhverja milljarša žar.  Hvaša hagsmunir eru žarna yfirleitt meš kaupunum?  Ekki fį žeir rįšandi hluta meš žessu brölti né annan sżnilegan įgóša.  Eru kosnir fulltrśar höfušborgarinnar aš leika sér meš fé Reykvķkinga į įbyrgšalausan hįtt?  Žetta fer allavega lįgt.

Af pólitķsku brölti og lķfinu sjįlfu

Mašur veltir fyrir sér hvaša lęrdóm mį draga af öllu bröltinu ķ Rįšhśsinu sķšustu mįnuši og hvernig mį heimfęra žessa atburši og afleišingar žeirra yfir į daglega lķfiš.  Pólitķkin er ekkert annaš er lķfiš sjįlft.  Viš erum dęmd eftir framkomu okkar og gjöršum.

Ég var mikiš sammįla mömmu hans Simma (eša Jóa) į Bylgjunni ķ gęrmorgun žegar žeir félagar bįru upp viš hana mannaskiptin žar.  Hśn sagšist sakna stašfestu ķ borgarmįlunum.

Lķtum til baka rśma žrjį mįnuši og skošum stöšuna žegar Björn Ingi hljóp śr sęng Sjįlfstęšismanna ķ flżti.  Žį sįtu Framsóknarmenn inni meš mikil įhrif og höfšu góš tękifęri til aš koma sķnum mįlum aš ķ Borginni.  Björn Ingi hafši auša braut framundan og mikinn mešbyr.  Hann įkvaš žį, ķ sżnilegri fljótfęrni og flensu, aš sękja ķ fang žremeninganna og stofna kvartett ķ staš žess aš taka į ašstešjandi vandamįlum og leysa žau.  Duett hlżtur aš eiga aušveldara meš samhęfingu en kvartett.

Afleišingar žessarar stundaįkvöršunar, aš hlaupast undan merkjum įn žess aš takast į viš ašstešjandi vandamįl, žekkja allir. 

Ég held aš mottó sögunnar sé einfalt, tökum į vandamįlunum ķ staš žess aš hlaupast undan žeim og yfir ķ nęstu sęng.  Oftast er grasiš ekki gręnna hinu megin spręnunnar.  Hjónabönd, vinįtta og öll samskipti hljóta aš falla undir žessa skilgreiningu.  

Og annaš sem heimfęra mį.  Hverjir eru žeir pólitķkusar sem hafa endst lengst ?  Žar hlżtur heišarleiki og žaš aš vera sjįlfum sér samkvęmur aš koma sterkt inn.

 


Įlvershugleišing

Ég vil nś byrja į žvķ aš taka žaš fram aš ég er ekki į móti stórišju sem slķkri, enda er orkuframleišslan okkar į Ķslandi einhver sś gręnasta sem um getur į hnettinum.

Į aš stękka Įlveriš ķ Straumsvķk eša ekki.  Svariš er ķ raun mjög einfalt.  NEI.  Og rökstušningurinn er einfaldur.  Žetta er ķ raun spurning um skammtķma- eša langtķmahagsmuni höfušborgarsvęšisins žar sem Hafnarfjöršur situr ķ öndvegi.  Stašsetningin į Įlverinu er barn sķns tķma.  Ég segi bara žaš sem ég hef ekki heyrt neinn žora aš segja ķ žessari umręšu.  Įlveriš ķ Straumsvķk mį bara fara alveg, ž.e. loka vegna stęršaróhagkvęmni.  Žaš er nóg framboš af veršandi Įlverum į landinu um žessar mundir.  Starfsmennirnir ķ Straumsvķk verša örugglega velkomnir ķ Helguvķkina eftir nokkur įr.  Meginmįliš er aš Įlverssvęšiš allt veršur GULLS ķgildi eftir nokkur įr svo ég tali nś ekki um sjįvarlóširnar aš Straumsvķk og įleišis śt į Vatnsleysu.  

Hvaš varšar tekjur, atvinnutękifęri og aušlindauppsprettuna samfara nśvernadi stękkandi įlveri aš žį segir reynslan aš žaš opnast ALLTAF nżjar dyr žegar ašrar lokast aš baki.

 


Klįmtimburmenn

Jęja žį eru flestir sem tóku žįtt ķ mśgęsingunni gegn klįmrįšstefnunni
komnir meš timburmenn yfir ęsingnum.  Žaš gleymdist nefnilega ķ
mišju kófi aš greina į milli óheftst feršafrelsis hinna żmsu skošana-
og žjóšfélagshópa og hinna sem stunda ólöglega starfsemi į milli
landa.  Fordómar hljóma samfellt fyrir mér ķ žessu mįli. 
Žarna į milli er žunn lķna že. aš skilja į milli žess, eins og einhver
sagši, aš fylgja prinsippum sķnum annars vegar og hins vegar aš fylgja
eftir mśgęsingunni hugsunarlaust.  Žį er lķka kaldhęšnislegt aš
hótelin ķ bęnum, veit ekki meš Söguna, eru aš selja višskiptavinum
sķnum ašgang aš klįmefni.  Ef ekki bara sama efni framleitt af
sömu klįmframleišendum var meinaš aš koma til landsins.  Margt er
skrķtiš ķ kżrhausnum.

The inconvenient truth

Ég sį žessa mynd um daginn og hśn hafši virkileg įhrif į mig.  Al Gore er virkilega góšur žarna.  Meginžemaš er einfalt:  Hvaš getur žś gert fyrir umhverfiš og heiminn įn žess aš gera stöšugt kröfur į ašra hvaš varšar umhverfisvernd.  Hvaš įstunda gręnir pólitķkusar heima hjį sér og hvaš get ég sjįlfur gert til aš minnka mengun į jöršinni.

Žaš er td athyglisvert aš svarta ruslatunnan fyrir utan hjį mér tekur bara viš öllu žegjandi og hljóšalaust.  Mašur getur sett ķ hana allskonar blöndu af matarleyfum (sem skapa meira metan), pizzukassa og restrusl.  Engar athugasemdir eša hvatning aš öšru leyti.  Ég hef bśiš erlendis žar sem allir matarafgangar fóru sér, pappinn fór sér og afgangurinn til hlišar.  Žaš var bara ekki um annaš aš ręša en aš skipta žessu svona upp.  Annars lenti mašur einfaldlega ķ veseni meš rusliš.  Ętti aš heimfęra į Ķslendinga.

Allavega leit ég mér nęr eftir žessa mynd og ég held aš fleiri ęttu aš gera žaš. 


Fyrsta bloggfęrsla

Žessi fęrsla er bśin til af kerfinu žegar notandi er stofnašur. Henni mį eyša eša breyta aš vild.

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband